اکنون نوبت آن رسیده که در رابطه با نفقه فرزندان، قوانین مرتبط با این حق را بیان کنیم. زوجی که صاحب فرزند می‌شوند نسبت به اولاد خود حقوق شرعی و قانون مختلفی دارند. یکی از این حقوق‌ها، حق پرداخت نفقه به فرزندان می‌باشد. پس از طلاق این حق باید بررسی شده و زوجین مطابق قوانین، پرداخت نفقه را تقبل نمایند. در این مقاله قرار است به بررسی قوانین و شبهات موجود در رابطه با پرداخت نفقه فرزندان بپردازیم. مواردی نظیر:
- نفقه چیست و از نظر قانونی چگونه تعریف می‌شود؟
- نفقه بر عهده چه کسی است؟ پدر یا مادر؟
- اشتغال مادر تاثیری در پرداخت نفقه دارد؟
- میزان نفقه فرزندان چگونه تعیین می گردد؟
- چگونه می توان نفقه فرزندان را مطالبه کرد؟
- نفقه فرزند مشترک با توجه به قوانین طلاق توافقی چگونه تعیین می گردد؟
- تامین هزینه جهیزیه دختر به عهده چه کسی می باشد؟
لازم است بدانید که نفقه فرزندان، حقی است که به موجب آن والدین مکلف می شوند نیازهای فرزند خود را تامین کنند. این نیازها می تواند شامل تعهدات نقدی و غیر نقدی باشد. هزینه خوراک، پوشاک، مسکن، تحصیل و .... از جمله مواردیست که به واسطه پرداخت نفقه باید پوشش داده بشود. به طور خلاصه نفقه فرزندان یعنی تامین و پاسخ به نیازهای متعارف فرزندان.
در ابتدا توصیه می شود چنانچه مراحل ابتدایی طلاق را می‌گذانید و در حال تحقیق پیرامون جنبه‌های مختلف آن می‌باشید، دو مقاله ما را با موضوع درخواست طلاق از طرف زوجه و درخواست طلاق از طرف زوج را مطالعه نمایید.
نفقه فرزندان بر عهده کیست؟ مادر یا پدر؟! مسئله این است.
با توجه به به ماده ۱۱۹۰ قانون مدنی ، پرداخت نفقه فرزند به صورت کلی برعهده پدر است. پدر لازم است به فرزندان خود نفقه پرداخت کن. این که فرزند در حضانت خود، مادر یا حتی شخص دیگری هم باشد تاثیری در پرداخت نفقه ندارد. به طور کلی در خصوص پرداخت نفقه فرزندان نیاز به مشورت با یک حقوق‌دان دارید تا از جزئیات ماده واحدهای آن با خبر شوید.
به غیر از پدر چه کسی موظف به تامین نفقه فرزندان است؟
همانطور که قبل‌تر بیان شد به صورت کلی پرداخت نفقه فرزندان با پدر است هر چند که در کنار این حق او موظف به پرداخت نفقه زوجه و مهریه همسر خود نیز می باشد. در صورت عدم استطاعت مالی پدر یا فوت او، تامین نفقه فرزندان بر عهده اجداد پدری است. حال سوال پیش می‌آید که اگر اجداد پدری نیز استطاعت مالی نداشته باشند و یا در قید حیات نباشند تکلیف نفقه فرزندان چی می‌شود؟ پاسخ اینجاست که نفقه فرزندان بر عهده مادر قرار می گیرد و چنانچه او هم استطاعت مالی نداشته باشد و یا در قید حیات نباشد، تامین مخارج متعارف زندگی فرزندان بر عهده اجداد مادری خواهد بود.
پرداخت نفقه فرزندان تداخلی با اشتغال مادر دارد؟
شاید این تصور وجود داشته باشد که اگر حضانت فرزندان با مادر و مادر هم شاغل باشد دیگر به فرزندان نفقه تعلق نمی‌گیرد. این فرض غلط بوده و مادران شاغل نیز می‌توانند در خصوص دریافت نفقه فرزندان مطالبه حقوقی داشته باشند. شاید جالب باشد که بدانید وضعیت رفاهی مادر تاثیر مستقیم در تعیین مقدار نفقه فرزندان دارد. زیرا وضعیت زندگی مادر بر وضعیت زندگی فرزند نیز تاثیر گذار است. به عنوان مثال به مادری که در روستا سکونت دارد نفقه کمتری نسبت به مادری که در یک محل گران قیمت شهری سکونت دارد تعلق می‌گیرد.
آیا می توان جهیزیه را به عنوان مصداق نفقه فرزندان مطرح کرد؟
در رابطه با ارتباط نفقه فرزندان و تامین جهیزیه فرزندان دختر می توان گفت براساس دین اسلام و شرع تامین لوازم ضروری برای شروع زندگی بر عهده همسر آن دختر بوده و ارتباطی با نفقه فرزندان پیدا نمی کند. شاید در عرف برای تقسیم فشار مالی وارد بر پسر، تهیه جهیزیه بر عهده دختر قرار می گیرد اما لازم است بدانید تامین اقلام ضروری زندگی شرعا برعهده همسر او می‌باشد.
تا چه سنی به فرزندان نفقه تعلق می گیرد؟
به طور کلی می توان گفت قوانین زیر در رابطه با فرزندان و حق نفقه آن‌ها قابل طرح است:
- حضانتفرزند (چه پسر و چه دختر) تا 7 سالگی بر عهده مادر است و او مکلف به تامین نیازهای متعارف فرزندان خود است.
- نفقه فرزند پسر تا 15 یا 18 سال (بسته به قوانین) بر عهده پدر است؛ چنانچه فرزند پسر بعد از سن 18 سالگی تحصیلات عالیه را ادامه دهد، مخارج و هزینه‌های متعارف زندگی او همچنان با پدر است.
- پرداخت نفقه فرزند دختر تا قبل از ازدواج به عهده پدر می باشد. چنانچه فرزند دختر ازدواج کند و پس از آن به هر دلیل طلاق بگیرد یا همسر او فوت کند و هیچ مستمری به وی تعلق نگیرد، پرداخت نفقه او با پدر است.
- چنانچه فرزند بنا به تشخیص پزشکی قانونی شرایط کارکردن نداشته باشد، به طور مثال معلول باشد و نتواند درآمد خاصی کسب کند پرداخت نفقه او با پدر است.
میزان نفقه فرزندان چقد است؟
به صورت کلی تامین نیازهای متعارف فرزندان، چه نقدی و چه غیر نقدی، با دو روش قابل حل است:
- پس از طلاق لازم است بین زوجین توافق ایجاد بشود تامین نفقه فرزندان به چه اندازه و چگونه انجام بشود. همین توافق ملاک عمل بوده و می تواند اجرایی شود. در این موضوع حضانت و نفقه فرزندان هر دو با توافق قابل حل است. هر دوی این دو حق می تواند بر عهده یک نفر باشد و یا هر کدام به یکی از زوجین سپرده بشود.
- چنانچه زوجین نتوانند بایکدیگر به توافق برسند، شورای حل اختلاف مرجع حل مشکل تامین نفقه فرزندان خواهد بود. در این شورا پرونده به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع داده شده و او نیز با بررسی وضعیت زندگی زوجین و نیاز فرزندان میزان نفقه را تعیین می کنند.
نفقه فرزندان چگونه قابل مطالبه است؟ تعهد اجرایی آن چیست؟
اگر پدر در صورت دارابودن استطاعت مالی نفقه فرزندان خود را پرداخت نکند، قانون برای او تا 6 ماه حبس را تعریف می‌کند. جزئیات ان در ماده 22 قانون حمایت خانواده از 3 ماه و یک روز تا پنج ماه و پنج روز آمده است. برای شکایت در خصوص عدم پرداخت نفقه فرزندان، ابتدا باید از طریق دادسرا و سپس دادگاههای خانواده یا برحسب نظریه به شورای حل اختلاف این حق را پیگیری نمود. چنانچه پس از طی مراحل حقوق، پدر همچنان حق فرزندان خود را پرداخت نکند، مجازات کیفری قبل در حق او اجرا می‌شود.
نفقه فرزند مشترک پس از طلاق توافقی چگونه تعریف می‌شود؟
با توجه به ماده ۲۹ قانون حمایت از خانواده، در طلاق توافقی کلیه حقوق با توافق طرفین قابل حل است. حق حضانت و حق پرداخت نفقه فرزندان از جمله حقوقی است که زوجین لازم است در رابطه با آن به توافق برسند و چنانچه بین آن‌ها توافق حاصل نشود، حل این اختلاف با شورای حل اختلاف می‌باشد.
سخن آخر
در پایان اکیدا توصیه می گردد چنانچه قصد پیگیری حقوقی مطالبه نفقه فرزندان خود را دارید حتما با یک دانای حقوقی مشورت کرده و سپس دست به اقدام عملی بزنید. مشاورین ما همواره در تلاش اند تا با آگاهی دادن به نقشه ای از مسیر حرکت شما را پیش رویتان ترسیم کنند.
